Dag 09 en 10 van Van naar Diyarbakır (twee overnachtingen)

Zondag 23 oktober. De feestband van gisterenavond ging nog lang door, ergens tussen 01 en 03 uur. Ik heb toch nog kunnen slapen. Wel weer vroeg op, om 6:15 uur ging de wekker. Klokslag 8 uur zitten we in de bus op weg naar het Van-meer om daar met de boot naar het eilandje Akdamer te varen (een boottocht van een half uur). Het is prachtig, zonnig weer. We rijden in een berglandschap met besneeuwde bergtoppen en rechts het blauwe water van het Van-meer. Uit dit meer wordt soda gewonnen, vertelde Klaas, een van mijn reisgenoten. En dat ze in Nederland overwegen om i.p.v. een nieuwe fabriek te openen ze de beroemde soda uit het Van-meer willen betrekken. Dit is realiteit. Onwerkelijk is dat sinds 1995, analoog aan het monster van Loch Ness, melding wordt gemaakt van een monster, ongeveer 15 meter lang, dat Van Canavarı wordt genoemd. Critici zeggen dat het verhaal verzonnen is om meer toeristen naar het meer te lokken.

Het is heerlijk op het water. We meren aan op Akdamar, het op een na grootste eiland in het Van-meer. (Wikipedia: het eiland heeft een oppervlakte van 0,7 km² en ligt ongeveer 3 kilometer vanaf de zuidelijke kustlijn. Het eiland was ooit een residentie van Armeense koningen en een belangrijk geestelijk centrum van de Armeens-Apostolische Kerk. Na de Armeense genocide in 1915 is de kerk blootgesteld aan uitgebreid vandalisme. Vóór de restauratie van de kerk werden de reliëfs op de kerkmuur gebruikt als schietbaan. Zakarya Mildanoğlu, een architect die betrokken was bij het restauratieproces van de kerk, legt de situatie uit tijdens een interview met Hrant Dink als: "De gevel van de kerk zit vol met kogelgaten. Sommige zijn zo groot dat ze niet kunnen worden afgedekt tijdens het renovatieproces.)

Het bijzondere aan deze kerk zijn juist de buitenreliëfs, zeldzaam in zijn soort. De vier evangelisten zijn erop afgebeeld en allerlei Bijbelse afbeeldingen. Binnen in de kerk zijn nog fresco’s te zien. Romdom de kerk staan er nog restanten van de kloostercellen, want ooit stond er ook een klooster. We hebben in totaal 1 uur de tijd voor het bezoek aan het eiland daarna vaart de boot terug. Tijd genoeg voor bezichtiging en om iets te drinken. Reisgenoot de 77 jarige Benno houdt het naar de rondleiding met Osman voor gezien, trekt zijn eigen plan en balanceert ergens tussen in zeven sloten tegelijk lopen en een verstrooide wereldreiziger. Als we willen vertrekken op de aangegeven plaats: bij de boot is hij nergens te bekennen. Na een zoektocht van drie kwartier vinden we hem aan de andere kant van het eilandje bij een vertreksteiger van andere boten staan (Osman: In de 25 jaar dat ik gids ben, ben ik daar nog nooit geweest.) Het blijkt nog niet gemakkelijk om Benno daar weg te krijgen. Hij is, ondanks dat hij zich ook wel enigszins ongerust had gemaakt, in de overtuiging dat hij op de goede vertreksteiger staat. Al met al zorgt deze oponthouddat we nu helemaal in het donker aankomen in Diyarbakır. De rest van de dag is vooral de busrit. Met een onderbreking om te lunchen (dit keer in een shoppingmoll, niet de meest gezellige lunchplek, wel een plaats waar blijkbaar veel Turken winkelen en ook eten) en een koffiestop in een restaurant bij een Shell-station (opvallend is dat we allemaal ca 10 lira meer moeten betalen dan op de kaart staat aangegeven en dat na afloop de eigenaresse graag met ons op de foto wil voor een foto op haar Instagram. Het vakantiegevoel blijft). De laatste bezichtiging van vandaag is de nagenoeg ongeschonden Malabadi brug uit 1147. De brug van steen heeft een boog met een overspanning van 150 meter en is 7 meter breed. (In de brug zou je kamers kunnen vinden die ooit onderdak boden aan reizigers en aan soldaten. Ik heb op de brug iig 1 trap gezien die naar beneden ging naar beneden. Dat zou zo’n plek kunnen zijn).

Tijdens de busrit informeert Osman diverse malen over allerlei onderwerpen. Toen we Diyarbakir naderden, ging het over de Koerden, de PKK, en waarin hij wel vindt dat Erdogan het goed heeft gedaan. Hij vindt dat de PKK (de Koerdische arbeiderspartij) onvoldoende de Koerden vertegenwoordigt, dat zij de streek onveiliger hebben gemaakt en meer eigen mensen heeft vermoord dan Turken. Met het leger en de politie inzetten is de streek veiliger en schoner geworden. Ook het aanstellen van een regeringsgezinde burgemeester heeft volgens hem het voor iedereen beter gemaakt. Ja, Turkije blijft een politiek ingewikkeld land. Als ik naar Osman luister, dan begrijp ik wat hij zegt en komt zijn standpunt reëel en sterk over.

Het centrum van Diyarbakır (stad met ca 2 miljoen inwoners) komt gezellige en levendige stad (heel iets anders dan de grootstad Van). Gelukkig kunnen we met de bus ook doorrijden. Erdogan blijkt deze dag net de stad aan te doen. Dat is af te zien aan de vele beveiligingsmaatregen (veel politie en controleposten). In de avond maak ik zelf nog een ronde. Koerdische muziek lokt. Ik blijf buiten een tijdje kijken. Ben nu te moe. Ik eet dit keer ook wat hapsnap en wat ik anderen op straat zie eten, zoals een heerlijk Libanees dessert en ook een gekookte maiskolf. In het winkeltje tegenover het hotel koop ik een blikje bier (het eerste bier tijdens deze vakantie).

Maandag 24 oktober. Om 9 uur start onze rondleiding door het centrum met Osman onze gids. We passeren een Hani, een soort winkelcentrum maar dan uit de 17e eeuw, we bezoeken de moskee en voor Osman een prima plek om ons meer te vertellen over de islam en de gebruiken,

Bij die Karavanserai (nu een hotel) drinken we koffie en thee op de binnenplaats.

We lopen daarna verder naar de indrukwekkende dikke stadsmuur, beklimmen deze om zo uitzicht te hebben op de rivier de Tigris. een van de twee grote rivieren van het oude tweestromenland Mesopotamië. (Wikipedia: In de Turkse provincie Diyarbakır is er een district vernoemd naar de rivier Dicle, de Turkse benaming voor de Tigris. De Tigris vormt samen met de rivierdalen de Nijl en de Eufraat de Vruchtbare Sikkel.) Reisgenoot Matthijs vertelt dat we later op de reis als we in Urfa zijn ook de Eufraat gaan zien. Leuk, zo komt iets in beeld waarover ik vroeger enkel over gehoord heb. Vanaf de stadsmuur zie je ook al die groene irrigatieakkers. Een mooi gezicht.

Osman vertelde dat hij een gids had gesproken die een Belgische groep begeleidt. Ze zouden gisteren op het vliegveld van Diyarbakır moeten landen. Vanwege de komst van Erdogan en de veiligheidsmaatregelen daarom heen moest die Belgische groep op een andere vliegveld landen en vervolgens met de bus naar Diyarbakır. Wat een pech hadden zij, en wij een geluk dat we gisterenavond pas hier aankwamen. Zondag eindigt voor Osman het gidsen van ons, maandag begint hij met een nieuwe groep: Indiërs. Dat zijn welgestelden, want enkel een toplaag uit India kan zich zulke reizen permitteren. vertelde hij, en dat vraagt ook om een speciale benadering. Hij begeleidde ook groepen Chinezen. Osman: “Voordat ik ze gidste, was ik nog een amateur. Over van alles, claimen ze geld terug, klagen ze. Ik ben door de Chinezen tot professional uitgegroeid.” Vanavond bij het eten hebben we daar in onze groep over gehad. Van de Amerikanen was bekend dat zij een claimgedrag hebben, van de Chinezen wisten we dat nog niet zo. Gelijk word ook duidelijk waarom Osman ons zo goed waarschuwt als we over de straat lopen, om vooral niet te struikelen. Ook de stadsmuur die we beklommen, was de minst risicovolle. Een ander gedeelte van de muur waar best veel mensen naartoe trekken, meed hij. Klaas en Doenja waren er vanmiddag wel op geweest en daar moest je iets meer oppassen hoe je loopt en fotografeert. Vanmiddag was vrij om zelf in te vullen. Ik had bij een winkelier al een pot met verschillende halfedelstenen gezien en wilde daarmee mijn kapot gegane armband uit Mongolië aanvullen. Ook wilde ik me weer laten scheren. In de juwelierswinkel had ik een leuke ontmoeting met de Koerdische eigenaar. Zijn vader zat op een krukje in de hoek van de winkel. We zijn met de stenen aan de gang geweest, met armbandjes. Ik heb niet echt kunnen onderhandelen want ik vond die man veel te aardig. Na afloop kreeg ik zelf nog enkele muntjes terug. En of ik nog thee wilde. Dat wilde ik wel. Ik ging op een bankje zitten in de buurt van de vader van de winkelier. Het duurde een tijdje voordat de thee er was. (Kon ik in alle rust om me heen kijken. Op een gegeven moment kwam er een andere Koerdische man de winkel binnen. Blijkbaar vrienden. Ik bekijk het schouwspel. Volgens mij heeft een van de twee net nieuwe tanden. Zegt de nieuwkomer. Ik spreek geen Engels, wel Duits. Ik dus ook. Blijkt hij Ferhat Keskin https://www.castupload.com/actors/ferhat-keskin , een beroemd of begenadigd toneelspeler en theater- en filmregisseur te zijn, woonachtig in Duisburg, die nu in deze stad is vanwege het Koerdische theaterfestival dat er nu is. "of er vanavond ook een voorstelling is (want dat lijkt me wel wat)? En ja, hoor. En of hij daarin meespeelt of dat hij dat heeft geregisseerd. Nee, hij komt nu vanwege een bevriende regisseur. Hij informeert nog of de voorstelling enigzins te volgen is voor een Nederlander. Ik krijg ook het adres. Het theater ligt een half uur buiten de stad. En ik krijg ook de geschiedenis mee van het theater in deze Koerdische stad. (Een ander verhaal/andere interpretatie dus wat Osman ons gisteren in de bus vertelde). Erdogan heeft een nieuwe Turkse burgemeester in deze stad gezet die de Koerdische verving. Voor de Koerden betekende dit dat er vanuit de gemeente geen geld meer was voor theater en al zijn medewerkers. De winkeleigenaar was in het theater kostuumontwerper. Hij is door het nieuwe bewind ooit ook opgepakt en uiteindelijk is hij iets heel anders gaan doen. Kortom we hebben een heel bijzondere ontmoeting.

Daarna naar de kapper om me te laten scheren, een met aandacht voor detail (oorharen worden bijvoorbeeld weggeschroeid).

Op de bazaar zie ik ook nog een prachtig derwisj-figuur, nota bene een die rond kan dansen. Zie eventueel: https://www.youtube.com/watch?v=egPaxVSx3Tw Nu wel zorgen dat ik ze heelhuids naar Nijmegen krijg. Een winkel verderop laat ik me verleiden om een enzir cesve no:4, een koperen koffiepannetje te kopen (kwam ook omdat we tijdens de rondleiding heerlijke koffie uit zo’n pannetje hadden gekregen). Later bedacht ik me dat ik er helemaal niets aan heb want ik heb een inductieplaat. Bij een kop thee en een cheesecake geniet ik van een optreden van een Koerdische band.

Op zoek naar een ING-pinautomaat stippel ik een route uit en kom uit buiten de stadsmuren. Op de terugweg bij een stalletje met allerlei zoetigheid dub ik uit welke te kiezen. Neem die maar, wijst een andere klant me aan. Okay, goede tip. Ik neem een hap en hij loopt alweer weg. Heeft hij nota bene voor mij betaald. Wat een aardigheid.

Vanavond weer eens met z’n zevenen gegeten. We komen uit bij een wat sjieker restaurant. Voor mij worden het lamskoteletjes. Heerlijk.